Најнова вест. Многу Македонци летуваат таму
Земјотрес со јачина од 4,3 степени според Рихтеровата скала го погоди грчкиот остров Лефкада.
Епицентарот на земјотресот бил во морската област осум километри западно/југозападно од градот Василики Лефкада, објави Катимерини во соопштението од Геодинамичкиот институт на Националната опсерваторија во Атина.
Претходно Европско-медитеранскиот сеизмолошки центар (EMSC) соопшти дека земјотресот се случил на многу мала длабочина од два километри и бил со јачина од 5,2 степени.
Лефкада е грчки, јонски остров, популарен меѓу туристите од Македонија.
Нема извештаи за повредени или материјални штети на Лефкада или на други блиски острови во Јонското Море, пишува Greekreporter.
Врз основа на прелиминарните сеизмички податоци, земјотресот најверојатно го почувствувале многу луѓе во епицентралното подрачје. Не требаше да предизвика значителна штета освен предмети што паѓаат од полиците или скршени прозорци.
Земјотрес или потрес — природна појава којашто е резултат на поместувањето на тектонските плочи, движењето на Земјината кора, при што се ослободува голема енергија што води до потресување на земјата.[1]
Јачината на потресот зависи од повеќе фактори, како што се количината на ослободена енергија, длабочината на хипоцентарот, оддалеченоста од епицентарот и составот на Земјината кора. Земјотресот се манифестира со потрес или дислокација на Земјиното тло.
Јачината на земјотресот се изразува со помош на Меркали-Канкани-Сибергова скала, попозната како Меркалиева скала, којашто има 12 степени и се темели врз разорноста и последиците од земјотресот.
Постои и Рихтерова скала или скала на Рихтер, којашто има магнитут од 0 до 9 степени и се темели врз јачината (количината) на енергија што се ослободува при потресот.
Науката што се занимава со изучување на земјотреси се нарекува сеизмологија, но и покрај големиот напредок на технологијата и новите сознанија, и денес е многу тешко да се предвиди земјотресот и неговите последици. Направата со којашто се мери земјотресот се нарекува сеизмограф, а документот што останува се нарекува сеизмограм.
Постојат повеќе видови на земјотреси, меѓу кои најчести (90% од случаевите) се т.н. тектонски потреси, коишто воедно се и најсилни и најразрушувачки. Наречени се тектонски бидејќи настануваат при движењето и допирот на тектонските плочи. Постојат уште и вулкански земјотреси (7% од случаевите), коишто се послаби и настануваат при ерупција на вулкан, и земјотреси коишто настануваат при пропаѓање на земјиштето, т.н. одронски земјотреси (3% од случаевите).
Земјотресот со случува во внатрешноста на Земјата и тоа место се нарекува жариште. Точката во внатрешноста на Земјата кадешто настанува земјотресот се нарекува хипоцентар, а местото на површината на Земјата каде тој најсилно се чувствува е епицентар. Од епицентарот, трусните бранови продолжуваат да се движат во концентрични кругови, но со послаб интензитет. Според длабочината, хипоцентарот може да биде плиток (до 70 км длабочина), среден (од 70–300 км длабочина) и длабок (300–730 км длабочина).
Земјотресот се шири во бранови. Според брзината на ширење, се делат на лонгитудни или примарни и трансверзални или секундарни слики. Правецот на ширење на брановите може да биде вертикален или хоризонтален. Земјотресите се важен фактор во формирањето на релјефот на Земјата, но може да нанесат и катастрофални последици од материјална штета или човечки жртви.
Предели кои се најподложни на земјотреси се вулканските огнени прстени и областите околу младите верижни планини. Во Македонија најтрусно подрачје е Вардарската долина. Според статистиката, 8% од сите земјотреси во Европа се случуваат на територијата на Република Македонија.
Земјотрес (исто така познат како потрес,трепет) е резултат на ненадејно ослободување на енергија во Земјината кора кој создава сеизмички бранови.Сеизмичка активност на некоја површина се однесува на фреквенцијата,видот и големината на земјотресите кои биле искусени во текот на одреден период.Земјотресите се мерат со помош на набљудувања од сеизмометари.Скалата на моментна магнитуда е најчестата скала на која земјотресите поголеми од околу 5 степени се прикажани за целиот свет. Повеќебројните земјотреси помали од 5 степени прикажани од национални сеизмолошки опсерватории се мерат воглавно на локалната скала на магнитуда,исто така позната како Рихтеровата скала.Овие две скали се бројчено слични наспроти нивниот спектар на валидност.Земјотреси од 3 степени или пониски се претежно речиси незабележливи или слаби а со јачина од 7 степени и поголеми потенцијално предизвикуваат сериозни штети врз големи површини,во зависност од нивната длабочина.Најголемите историски земјотреси биле со јачина од малку над 9 степени,иако не постои ограничување на можната јачина.Најновиот голем земјотрес со јачина од 9.0° или повеќе бил земјотресот во Јапонија во 2011 година,кој бил најголемиот Јапонски земјотрес од кога започнала евиденцијата.Интензитетот на тресењето се мери со изменетата Меркалиева скала.Колку е поплиток земјотресот толку повеќе предизвикува штета на градбите,се друго е еднакво.На површината на земјата,земјотресите се манифестираат со тресење а понекогаш и со поместување на земјата.Кога епицентарот на голем земјотрес се наоѓа на копно,морското дно може да биде доста поместено и да предизвика цунами.Земјотресите исто така можат да предизвикаат лизгање на земјиштето,и повремена вулканска активност.Во најопштата смисла, зборот земјотрес се користи за да се опише секој сеизмички настан-без разлика дали е предизвикан природно или од луѓето-кој создава сеизмички бранови.Земјотресите се предизвикани воглавно од прекин на геолошките недостатоци,но исто така и од други настани како што се вулканска активност,лизгање на земјиштето,експлозија во рудник и нуклеарни испитувања.Точката на земјотресот на почетното распукнување се нарекува фокус или хипоцентар.Епицентарот е точката на земјата директно над хипоцентарот.
Тектонските земјотреси се случуваат насекаде на земјата кадешто има доволно еластична испакната енергија за да се движи пукната пропаганда низ раседна линија со прекини. Страните на раседната линија се разминуваат едни со други без проблеми и асеизмично само ако нема неправилности или нерамнини по површината на раседната линија и го зголемуваат отпорот на триење.Повеќето површини со пукнатини имаат вакви нерамнини и тоа доведува до некоја форма на лизгање.Кога раседната линија ќе се затвори,продолженото движење помеѓу плочите доведува до зголемување на притисокот и на потенцијалната испакната енергија во обемот околу површината на раседната линија.Ова продолжува сè додека притисокот не се зголеми доволно за да се пробие низ нерамнината,одеднаш дозволувајќи лизгање на затворениот дел на раседната линија,ослободувајќи ја потенцијалната енергија.Оваа енергија е ослободена како комбинација од еластични испакнати сеизмички бранови,загревање на раседната линија од триење ,и напукнување на карпата,оттаму предизвикувајќи земјотрес.Овој процес на постепено зголемување на притисокот и напорот испрекинат со повремен ненадеен земјотрес енаведена како еластичен-отскок.Се проценува дека само 10% или помалку од целосната енергија на земјотресот зрачи како сеизмичка енергија.Поголемиот дел од енергијата на земјотресот се користи за напојување на порастот на фрактурата од земјотресот или се претвора во генерирана топлина од триење.Оттаму,земјотресите ја намалуваат потенцијалната енергија на земјата и ја зголемуваат нејзината температура,иако овие промени се занемарливи во споредба со проводниот и конвективниот проток на топлина надвор од длабоката внатрешност на Земјата.
Постојат три главни видови на раседи,и сите можат да предизвикаат земјотрес:нормален,обратен и избивачки расед.Нормалниот и избивачкиот расед се примери за излизгување,каде поместувањето долж раседот е во насока на простирање и движењето на нив вклучува вертикален дел.Нормалните раседи се појавуваат во областите каде што кората е проширена како дивергентна граница.Обратните раседи се појавуваат во областите кадешто кората е скратена како на конвергентна граница.Избивачките раседи се стрмни структури каде двете страни на раседот се лизгаат хоризонтално разминувајќи се една со друга;трансформираните граници се посебен вид на избивачки раседи.Многу земјотреси се предизвикани од движењето на раседите кои имаат делови и од избивачките и од лизгачките;ова е познато како косо лизгање.Обратните раседи,особено оние долж плочата на конвергентните граници се поврзани со најмоќните земјотреси,вклучувајќи ги речиси сите оние со јачина од 8° или повеќе.Избивачките раседи,особено копнени преобразби можат да произведат големи земјотреси со јачина до околу 8°.Земјотресите поврзани со нормални раседи се обично со јачина помалку од 7°.Ова е така бидејќи енергијата ослободена во земјотрес,и на тој начин и неговата јачина,е пропорционална со областа на раседот што пука и отпорот се губи.Затоа,што подолга е должината и што поширока ширината на раседната област,толку поголема е јачината.Највисокиот,кршлив дел на Земјината кора,и ладните блокови на тектонските плочи кои слегнуваат надолу во топлата прекривка,се единствените делови на нашата земја кои можат да складираат еластична енергија и да ја ослободат во пукнатините на раседот.Карпи кои се потопли од околу 300°целзиусови се изливаат како последица на отпорот;тие не пукаат за време на земјотрес.Максималните забележани должини на пукнатини и одбележани раседи,кои можат да се пробијат во еден потег се околу 1000км.Примери се земјотресите во Чиле,1960 година;Алјаска 1957г.;Суматра,2004г.Најдолгите дупки на избивачките раседи,како раседот Сан-Андреас(1857,1906),Северноанатолијскиот расед во Турција и раседот Денали во Алјаска(2002),се долги околу половина до една третина,додека должините долж маргините на плочите,и оние долж нормалните раседи се дури пократки.Најважниот параметар кој ја контролира максималната јачина на земјотресот на расед,сепак, не е максималната достапна должина,но расположливата ширина,бидејќи последниот варира со коефициент 20.Долж конвергентните рабови на плочата,вдлабнатиот агол од рамнината со дупки е многу плиток,обично околу 10°.Оттаму ширината на рамнината во горниот кршлив дел на кората на Земјата може да стане од 50 до 100 км (Јапонија,2011г.;Алјаска,1964г.) правејќи ги најјаките можни земјотреси.Избивачките раседи имаат тенденција да бидат ориентирани вертикално,што резултира со приближна ширина од 10км со кршливата кора,со што земјотресите со јачина поголема од 8° не се можни.Максималните јачини долж многу нормални раседи се поограничени,бидејќи многу од нив се наоѓаат долж центарот,како во Исланд,каде што дебелината на кршливиот слој е само околу 6км.Покрај тоа,постои хиерархија на нивото на отпорот во трите типови на раседи.Обратните раседи се создадени според највисокото,избивачките по средното,и нормалните по најниското ниво на отпор.Ова лесно може да се разбере земајќи го предвид правецот на најголемиот водечки отпор,насоката на силата која “ја турка” карпата за време на раседнувањето.Во случајот на нормалните раседи,карпата е истуркана надолу во вертикална насока,оттаму силата на туркањето(најголемиот отпор) е еднаква на тежината на карпата.Во случај на пробивање,карпата “бега” во насока на најмалиот отпор,нагоре,кревајќи ја карпата горе,оттука, преоптоварувањето е еднакво на најмалиот отпор.Избивачкиот расед е средината помеѓу останатите два вида објаснети погоре.Разликата во отпорот во трите околини на раседите можат да придонесат за разликите во исфрлувањето на отпорот за време на раседнувањето,што придонесува во разликите во енергијата што зрачи,без оглед на димензиите на раседот.