На 13 февруари 1978 година, за време на летот Б-707 од Југославија до Австралија, Марија Тодева од Македонија се породила во авионот. Тоа бил еден од првите такви случаи во историјата на воздушниот сообраќај.
Марија имала само 18 години. Во осмиот месец од бременоста, се качила на авионот што летал од Белград до далечниот Сиднеј. Таму ја очекувал сопругот Стојан, кој неколку месеци порано заминал за Австралија во потрага по подобар живот. Два часа пред слетувањето, започнало породувањето.
Стјуардесата и стјуардот ја одвоиле од патниците, по што ѝ помогнале да го донесе на свет нивниот син првенец.
Според кажувањата, папочната врвца ја пресекле со ножици, а дезинфицирале со виски. Така, авионот кој полетал со 106 патници, во Сиднеј пристигнал со еден патник повеќе. Веќе наредниот ден, веста за „бебето од авионот“ се појавила во сите југословенски и светски весници.
Кум на бебето бил пилотот кој управувал со летот и самиот посведочил за овој несекојдневен настан. Го крстиле Јатко, во чест на авиокомпанијата ЈАТ (сега позната како Ер Србија). Тој е единствениот човек во светот, во чие место на раѓање е запишана регистрацијата на авионот YU-AGI.
Јатко добил и доживотно право да лета бесплатно со авиокомпанијата ЈАТ, до било која дестинација во светот. Верувале или не, но во текот на изминатите 39 години, тој ниту еднаш не го искористил овој подарок. Можел да отпатува каде и да посака, но одлучил да остане во Австралија, каде и ден денес живее со семејството.
Повеќе за авион:
Авион — летечка направа со крила и мотор. Првиот авион, наречен „Флаер“, е измислен во САД од страна на браќата Орвил и Вилберт Рајт. Првиот документиран полет е направен на 17 декември 1903 година и траел 12 секунди. Тој ден се напревени вкупно четири летови од кои најдолгиот треал 59 секунди и биле прелетани 279 метри. Веќе во 1905 година е изведен првиот контролиран лет од страна на „Флеар 3“.
Во Првата светска војна, авионите почнале да се користат како оружје. Најпознат пилот, со најмногу победи, од тоа е време е германецот Манфред Вон Рихтофен, попознат како „Црвениот Барон“. Помеѓу двете светски војни дошло до забрзан развој на авионите. Во 1919 година, Алкок и Браун го прелетале Атланскиот океан, а во 1927 година Чарлс Линдберг сам го прелетал истото растојание. Истата година биле воведени редовни летови помеѓу САД и Канада, а во 1930 година почнал и развојот на млазниот мотор, кој започнува сериски да се вградува во авионите на почетокот на Втората светска војна. Авионите се користат и за комерцијални цели, како за превоз на патници така и за превоз на товар.
Типови авиони
Модерните авиони денес можат да летат со брзина од над 800 км/ч, а во зависност од типот, полетуваат со брзина од 130 до 290 км/ч.
Постојат неколку типови авиони:
мали авиони за тренинг и рекреација сè до големи патнички;
транспортни цивилни и воени авиони;
авиони чиј крила се собираат кога се на земја (фиксни неподвижни во лет) поради полесен транспорт или сместување на поголем број авиони на носачите на авиони;
авиони со променлива геометрија на крила. Овие авиони кога ќе ја постигнат оптималната брзина и висина при летање ги „повлекуват“ крилата кон трупот, со тоа се намалува нивниот распон.
Едни од најпознатите авиони во светот се : Боинг 727, Боинг 737, Боинг 747, Боинг 777, Ербас А320, Ербас А330, Ербас А340, Локид Л1011 ,МекДонел Даглас МД82, АТР72, Цесна 172 и др.
Фабрики за авиони
Најголеми и најпознати фабрики за изработка на авиони се „Боинг“ (Boeing) и „Ербас“ (Airbus). Постојат и други фабрики, како „Фокер“, „Даглас“, „АТР“, „Сааб“ итн., но првите две се со најголем број на продадени авиони. „Боинг“ е првиот произведувач на авиони, а седиштето му е во САД. Во минатото, „Боинг“ бил производител на најголемиот патнички авион во светот „Боинг 747“, познат како „Џамбо Џет“. „Боинг“ е водечки производител според бројот на продадени авиони, а нивниот најпопуларен авион „Боинг 737“ е продаден во повеќе примероци отколку сите продадени авиони од компанијата „Ербас“.
„Ербас“ е произведувач на авиони од Европската унија, а акциите на компанијата се сопственост на повеќе фирми од ЕУ. „Ербас“ е компанија која го изработила најголемиот патнички авион во светот – „Airbus А380 Super Jumbo“. Станува збор за авион кој има две „палуби“ по целата должина на трупот и е во состојба да прими преку 550 патници.
Рекорди на производителите на авиони
2005 година беше рекордна година за производителите на авиони. Тригодишната криза по атентатите од 11 сeптември 2001 година, изгледа дека е заборавена.
Боинг прв ги соопшти бројките, 1002 нарачани авиони, односно 4 пати повеќе во споредба со 2004 година, апсолутен рекорд од создавањето на Боинг.
Сепак тоа не беше доволно за Боинг да го надмине европскиот конкурент Ербас. Трета година по ред, Ербас испорачува повеќе цивилни авиони од Боинг, 378 наспроти 290. Според бројот на нарачките Ербас повторно го освои првото често со вкупно 1055 авиони. „Една од најдобрите години во историјата на Ербас“, нагласува претседателот на Ербас, Густав Хумберт.
Сепак, ако Ербас води според бројот на авионите, Боинг е прв во однос на вредноста. Задоволството на дирекцијата на Ербас е и во рентабилноста, за прв пат лани го надмина прагот од 10%, од вкупниот бруто-промет од 22,3 милијарди евра.
Рекордите на светските лидери во авиоиндустријата беа допингувани од големата побарувачка на азиските и чартер компаниите. Денес никој не се осмелува да прогнозира дали и 2006 ќе биде рекордна. Оптимистичките прогнози велат дека побарувачката на авиони за идните дваесет години ќе биде двапати поголема од денешната, односно околу 25 700 нови авиони во вредност од 2 100 милијарди долари.
Ноел Форжар, копретседателот На ЕАДС, чија филијала е Ербас предупредува:
„Не треба да бидеме опседнати секоја година со бројот на годишните нарачки, Ербас во наредните години треба да испорача 2100 авиони. Тоа се пет-шест години на производство.“
Годинава Ербас ќе треба да го испорача првиот комерцијален модел на најголемиот патнички авион во светот А380, кој ќе може да понесе околу 800 патници, иако директорот за операции на Ербас, Шарл Шампион признава дека испорачките на А-380 ќе задоцнат.
„Авионот е сложен и има многу новини, тоа е досега најголемиот патнички авион. Уште лани ги информиравме клиентите дека нарачаните авиони ќе бидат испорачани, но со задоцнување од 5-6 месеци. Целта е првиот авион да биде испорачан до крајот на 2006 на Сингапур Ерлајнс.
Паралелно пробните летови се одвиваат добро, има сеуште работа но не се откриени големи проблеми и авионите летаат секој ден“, нагласува Шампион.